Goes moet werk tv-toren doen

door Frank Balkenende

Stichtlicht is volgens voorzitter E. Beekman niet in staat een monumentenstatus voor de 158 meter hoge televisietoren aan te vragen. „De aanvraag omvat een pak papier met een heleboel technische vragen. Die expertise heeft de stichting niet."

Wethouder M. Dieleman is bereid serieus naar het verzoek van Stichtlicht te kijken. Volgens hem is er slechts één mogelijkheid: de ruim vijftig jaar oude zendmast plaatsen op de gemeentelijke monumentenlijst. „De rijksmonumentenlijst is momenteel gesloten. De rijksoverheid neemt voorlopig geen nieuwe aanvragen in behandeling."

Stichtlicht is er veel aan gelegen dat de televisietoren een industrieel monument wordt. Een beschermde status moet er in elk geval voor zorgen dat projectontwikkelaars er met hun handen vanaf blijven.

Muermans Projectontwikkeling uit Roermond lanceerde eerder een plan om de Goese televisietoren in te pakken met zogeheten airvilla’s. Daarmee zou de ranke toren veel dikker worden. Niet alleen Stichtlicht, maar ook de meeste raadsleden gruwden van het idee. Overigens heeft Muermans het plan nooit aan de gemeente voorgelegd.

Concurrent
Door de komst van kabel en digitale tv verliezen de televisietorens over een paar jaar hun zendfunctie. De huidige eigenaar KPN wil een groot deel van de torens verkopen. Het telecombedrijf is zelfs verplicht 24 televisie- en radiotorens van de hand te doen. Die eis heeft de Nederlandse Mededingingsautoriteit gesteld aan overname van zendbedrijf Nozema Services door KPN. Punt is dat concurrenten van KPN via de zendtorens van Nozema tv- en radiosignalen doorgeven. Daarmee zou KPN tegelijk verhuurder en concurrent zijn, wat de NMa niet wijs vindt. Volgens een woordvoerster van KPN is nog niet bekend wanneer de televisietorens in de verkoop gaan.

Aan wie de Goese toren straks wordt verkocht, maakt Stichtlicht niet zoveel uit, zolang aan het uiterlijk niet wordt gemorreld. Zowel Beekman als wethouder Dieleman vindt dat de tv-toren bij het stadssilhouet hoort. Stichtlicht beschouwt de toren zo’n beetje als de Eiffeltoren van Goes. De stichting heeft er een bijzondere band mee. Ze heeft ervoor gezorgd dat de mast elke week in de schijnwerpers staat en op hoogtijdagen oranje dan wel rood-wit-blauw gekleurd is.

Hoogste toren
Het liefst wil de stichting dat de toren voor iedereen toegankelijk wordt. Beekman denkt aan het concept van de Euromast in Rotterdam. „Het is de hoogste toren in Zeeland, het uitzicht is spectaculair. Het kan hét uitkijkpunt en dus een toeristische trekpleister van Zeeland worden, met bovenin een restaurant en vier kamers die je kunt verhuren, zodat je ’s nachts van het uitzicht kunt genieten. "

Biografie van mooie toren

door Rinus Antonisse

Beter te vroeg dan te laat, moet hij hebben gedacht, want de officiële viering van de vijftigjarige verjaardag van de tv-toren in de destijds maagdelijke Goese Polder is pas eind 2007, om precies te zijn 10 december. Het is weer eens wat anders, meestal komen jubileumboeken ná het feest.

Een halve eeuw geleden drukt commissaris van de koningin jhr. mr. A. F. C. de Casembroot op 70 meter hoogte op een knop, onder het uitspreken van de woorden ’binnen is binnen’. Vervolgens verschijnt omroepster Hannie Lips (onder de jongere ouderen bekend als tante Hannie) op het scherm. Vanuit de Prins van Oranje in Goes krijgt televisiekijkend Nederland (er zijn dan 227.357 toestellen geregistreerd) een Zeeuwse uitzending voorgeschoteld.

Remco van Schellen (1972) is met ’gekleurde’ gevoelens aan het jubileumboek begonnen.Voor velen is de toren niet meer dan een noodzakelijk kwaad, maar hij vindt de toren een prachtig gebouw: niet te hoog en niet te laag, niet te dik en niet te dun. „Kortom: een mooie toren." Als kind raakt hij er door gefascineerd, als radiomaker is de band met de toren nog sterker, ’omdat hij elke dag de programma’s uitzendt die ik maak voor Omroep Zeeland.’

Formeel heet de tv-toren radiotoren. Neergezet om te dienen als spin in het web van allerlei radiogolven voor radio, tv en telefoon. De toren werd in eerste aanleg gebouwd om tv-uitzendingen in Zeeland mogelijk te maken en werd daarom door iedereen tv-toren genoemd. Dat is zo gebleven. De Goese toren is de eerste definitieve tv-toren in Nederland, meldt Van Schellen trots. „Zelfs de bekende toren in Lopik is jonger."

Van Schellen kan mooie radiodocumentaires maken; hij won er al eens een prijs voor. De biografie straalt ook iets documentaireachtigs uit. In heel hapklare brokken wordt de geschiedenis uit de doeken gedaan. Wat het boekje (formaat 16 bij 16 centimeter) dubbel aardig en interessant maakt, zijn de ’zijlijnen’, zoals Van Schellen ze noemt. De omroepgeschiedenis van Nederland, Vlaanderen en Zeeland. Voor de jongere oudere leidt dat tot de verzuchting: wat gaat de tijd toch snel.

Tot de historie behoort het verhaal van de twee zenderparken die er nooit kwamen: een groot zendstation van de Wereldomroep in Zeeuws-Vlaanderen (ging niet door wegens fel verzet vanuit de streek, dertig jaar geleden) en het zenderpark van Delta Radio in de Noordzee, dat in 2002 als een nachtkaars uitging.

Attent is de aandacht voor de gezondheid: is de zendmast gevaarlijk? Het is een onderwerp dat tegenwoordig sterk in de belangstelling staat en mensen die een mast in de buurt hebben of krijgen, nemen liever het zekere voor het onzekere. Of de straling van antennes kanker of andere ziektes veroorzaakt, is onduidelijk. In elk geval is nooit onderzoek gedaan naar de relatie tussen het uitzenden van radio- en tv-programma’s vanaf de toren in Goes en de gezondheid van de omwonenden.

Van Schellen zorgt voor veel grote en kleine wetenswaardigheden. Zoals over de stroomrekening. Uitgaande van de milieuvergunning, waarin staat dat de elektriciteitsnota jaarlijks boven 50.000 euro ligt, moet eigenaar KPN Telecom dagelijks zo’n 137 euro per dag betalen. Het gemiddeld verbruik is 1.750.000 kilowattuur per jaar (een gezin komt op ongeveer 3400 kWh).

Onlangs was er commotie over het mogelijk op zwart gaan van de tv tijdens een voetbalwedstrijd van Oranje. Als protest tegen de opsplitsing van de energiebedrijven. Het ging niet door. In 1961 werd daar geen punt van gemaakt, meldt Van Schellen. Goes ging uit tijdens de eerste helft van de interland Nederland-Hongarije. De Belgische voetbalbond eiste dat, omdat tegelijk een belangrijke Belgische match werd uitgezonden. Kamervragen hielpen niet. Het zuiden van Nederland kon pas in de tweede helft meekijken.

Enkele feiten op een rij. Begin bouw: 1955. Hoogte met inbegrip van mast: 153 meter (niet het hoogste gebouw in de provincie, dat is met 175 meter de schoorsteen van de kolencentrale bij Borssele). De betonnen toren is 82 meter hoog. Het aantal treden van de kelder naar de bovenste, 21e verdieping bedraagt 412. Doorsnee schacht: 10,70 meter. Architect: Anton Auer. De mast is eigendom van Novec, Nederlandse Opstelpunten voor Ether Communicatie.

Vijftig jaar zenden en ontvangen - biografie van de tv-toren Goes. Door Remco van Schellen. Uitgave Etcetera, Vlissingen; 264 pagina's; prijs 19.95 euro.

door Cornelleke Blok

Zoveel bezoekers als afgelopen zaterdagavond waren er nooit eerder tegelijkertijd in Historisch Museum de Bevelanden geweest. Ongeveer tweehonderd mensen, onder wie opvallend veel kinderen, bewonderden de collectie van het Goese museum. Drie verhalenvertellers verlevendigden de geschiedenis met eigen ervaringen of verhalen van vroeger.

De bezoekers hingen aan de lippen van Goesenaar J. de Glopper. Hij vertelde over zijn jeugd in het weeshuis, dat vroeger in het gebouw van het museum huisde. Museumdirecteur H. Oomen was erg tevreden met de grote belangstelling. „Maar ik vind de enthousiaste reacties van de mensen nóg belangrijker. Als het aan mij ligt, doen we het volgend jaar weer."

Om de museumnacht iets extra’s te geven, bundelden het museum en Stichtlicht de krachten. Rond negen uur verzamelden de museumbezoekers zich op het naastliggende pleintje. Daar ontstak loco-burgemeester M. Dieleman de eerste Zeeuwse gaslamp. Stichtlicht verlicht al een tijd regelmatig Goese gebouwen, zoals de televisietoren.

Dit keer geen gebouw, maar een gedenksteen. Hij herinnert aan het moment in 1860 waarop Goes voor het eerst openbare gasverlichting kreeg. „Tot die tijd was er alleen het zwakke licht van lantaarns op olie. Het was dan ook niet zo gek dat de mensen de invoering van het eerste openbare gaslicht een gedenkwaardig moment vonden", zei Dieleman in zijn toespraak. Een unieke kans voor Stichtlicht, vond voorzitter E. Beekman. „Bij zo’n gedenksteen hoort natuurlijk een gaslamp. Dan is het verhaal rond."

Goese tv-toren wordt elf meter lager

door Frank Balkenende

De nieuwe antennes maken het mogelijk signalen door te geven voor digitale televisie. De analoge uitzendingen zijn drie weken geleden stopgezet. Wie met een oude dakantenne nog televisiesignalen uit de lucht haalde, ziet sinds de overschakeling alleen nog een zwart scherm.

De oude analoge en inmiddels afgekoppelde antennes op de televisietoren moeten dus wijken voor digitale. Die staan, in tegenstelling tot hun horizontaal gepositioneerde voorgangers, verticaal opgesteld. Daarom is aan de top van de toren minder ruimte nodig, zodat de rood-witte spriet kan worden ingekort.

Dat wordt nog een heel karwei voor Novec (Nederlandse Opstelpunten voor Ethercommunicatie). Om de top eraf te tillen is een kraan van 170 meter nodig. Dat gevaarte wordt opgebouwd op het terrein van de gemeentelijke dienst stadsbeheer, dat naast de tv-toren ligt. De aftopping gaat in de eerste week van januari alleen door als er weinig wind staat. Windkracht drie of hoger is al te riskant.

Hoewel de televisietoren krimpt van 148 naar 137 meter, blijft de in 1955 één van de hoogste gebouwen in Zeeland. De schoorsteen van de kolencentrale bij Borssele staat op nummer één: 175 meter.

Stichtlicht, de stichting die markante Goese gebouwen en ook de tv-toren in het licht zet, vindt de aftopping wel jammer. „Het karakteristieke beeld verandert toch", zegt woordvoerster W. van Meegen.

Monument
Stichtlicht is er veel aan gelegen dat de ruim vijftig jaar oude oren een industrieel monument wordt. De televisietorens in Nederland gaan, na de aanpassing voor digitale tv, in de verkoop. Er zijn gegadigden voor, zoals Muermans Projectontwikkeling uit Roermond. Die lanceerde eerder een plan om de Goese tv-toren in te pakken met zogeheten airvilla’s.

Stichtlicht gruwt van dat idee, evenals de Goese politiek. Een beschermde status kan ervor zorgen dat projectontwikkelaars er met hun handen van afblijven.

Stichtlicht heeft geprobeerd zelf een aanvraag voor een monumentenstatus voor te bereiden, maar dat bleek zulk specialistisch werk, dat de stichting de bal bij de gemeente heeft neergelegd. Omdat het Rijk voorlopig geen nieuwe aanvragen in behandeling neemt, kan Goes de toren alleen op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. Dat moet overigens nog gebeuren.

PZC 3 januari 2007

Heli moet tv-toren inkorten

door Frank Balkenende

Novec wil dat karwei klaren met een kraan die tot 160 é 170 meter reikt, zo’n twintig meter meer dan de toren meet. Dat gevaarte moet inclusief een stellage worden opgebouwd op het terrein van de gemeentelijke dienst stadsbeheer, dat zich naast de televisietoren bevindt.

Dat betekent de nodige overlast voor stadsbeheer. Het terrein moet helemaal worden ontruimd en is minimaal een week ontoegankelijk voor gemeentepersoneel. Die hinder is te gortig, vindt de gemeente.

„Bovendien lopen we het risico dat we ons terrein niet één week, maar enkele weken niet kunnen benutten. Als er te veel wind staat, kan de toren niet worden afgetopt. Waait het twee weken lang, dan ligt het karwei stil, maar is ons terrein wel geblokkeerd", zegt burgemeester D. van der Zaag.

Hij heeft dan ook eigenaar en aannemer van de televisietoren geadviseerd de toren af te toppen met behulp van een helikopter. „In Zwitserland bestaat daar ruime ervaring mee. Dat idee doen we Novec aan de hand."

Bij Novec was gisteren geen woordvoerder beschikbaar voor een reactie. Doel was in de eerste week van januari de toren al in te korten, maar omdat er te veel wind staat én Goes nu weigert het terrein beschikbaar te stellen, is het werk uitgesteld. Half januari moet duidelijk worden op welke manier de spriet elf meter wordt ingekort, laat Van der Zaag weten.

Een inzet van een helikopter bij dit karwei vereist een aantal veiligheidsvoorzieningen. De toren staat in de Goese Polder, vlak bij woningen.

Volgens de burgemeester moet wellicht het omliggende gebied worden afgesloten. Voor het wegverkeer zijn omleidingen nodig. „Ik moet daarover nog overleg voeren met politie en brandweer."

Novec laat de rood-witte spriet van de televisietoren inkorten omdat de nieuwe, digitale antennes minder ruimte vergen. De oude analoge antennes worden verwijderd. Ze zijn al afgekoppeld. De markante toren meet straks nog maar 137 meter, tegen 148 meter nu.

College Goes kan lichtplan op valreep niet meer schrappen

PZC 22 december 2009

terug naar top pagina

terug naar top pagina